EMV op het werk en Nieuwsbrief EMV-richtlijn (2013/35/EU)

Bron 1: www.kennisplatform.nl/onderwerpen/emv-in-arbeidssituaties/over-arbeidssituaties/
1 juli 2016

Elektromagnetische velden in arbeidssituaties
Elektromagnetische velden komen in veel verschillende bedrijfsprocessen voor. Soms worden ze bewust opgewekt, bijvoorbeeld bij elektrolyseprocessen of radiozendapparatuur. Soms komen ze voor als bijproduct zoals magneetvelden van elektrische heftrucks. Voor blootstelling tijdens het werk gelden andere blootstellingslimieten dan bij algemene blootstelling. De limieten die gelden op het werk zijn vastgelegd in een wijziging van het Arbeidsomstandighedenbesluit, dat van kracht werd op 1 juli 2016.
Er is veel aandacht voor de effecten van elektromagnetische velden tijdens arbeid. Omdat de blootstelling tijdens het werk soms relatief hoog is, is er veel aandacht voor de effecten van deze blootstelling. Het Kennisplatform heeft een kennisbericht “Elektromagnetische velden op het werk” opgesteld.

Hieronder staat een samenvatting van het kennisbericht. Deze samenvatting is bedoeld voor werknemers en werkgevers met een beperkte kennis over elektromagnetische velden. Het kennisbericht zelf gaat dieper op het onderwerp in. Direct naar het kennisbericht? Klik dan hier.
www.kennisplatform.nl/wp-content/uploads/2016/07/2016-001-herzien-Kennisbericht-EMV-op-het-werk.pdf .

Samenvatting van kennisbericht “Elektromagnetische velden op het werk”
Veel mensen krijgen in hun werk te maken met apparaten die elektromagnetische velden produceren. Mensen noemen dit ook wel ‘elektromagnetische straling’ of kortweg ‘straling’. Het kan daarbij gaan om apparaten die zwakke elektromagnetische velden produceren, zoals een computer en mobiele telefoon. Maar ook om apparaten die krachtige elektromagnetische velden opwekken, zoals een MRI-scanner in een ziekenhuis. Wat zijn de risico’s van deze elektromagnetische velden voor de gezondheid van werknemers? En hoe kunnen deze risico’s verminderd worden?

In de meeste werksituaties levert de blootstelling aan elektromagnetische velden geen risico’s op voor de gezondheid van werknemers. De velden waaraan de meeste werknemers blootgesteld worden zijn zwak en blijven ver onder de grenzen die de overheid stelt. Sterke elektromagnetische velden kunnen wel schadelijk voor de gezondheid zijn. In bijzondere arbeidssituaties kunnen hogere blootstellingen voorkomen die gezondheidsrisico’s geven. Denk bijvoorbeeld aan MRI-scanners, televisiezenders en radarinstallaties.

Arboregels
De Nederlandse Arboregelgeving regelt de bescherming van werknemers tegen de risico’s van elektromagnetische velden. De werkgever moet ervoor zorgen dat het werk geen negatieve invloed heeft op de gezondheid van werknemers. De werkgever moet bekijken welke risico’s er zijn en maatregelen nemen die de risico’s voorkomen of verkleinen. In de Arboregelgeving zijn zogeheten grenswaarden en actieniveaus vastgesteld voor de maximaal toegestane blootstelling aan elektromagnetische velden. Bij blootstelling onder de grenswaarden en actieniveaus zijn er geen gezondheidsrisico’s volgens de huidige wetenschappelijke inzichten. Als de grenswaarden worden overschreden, kan mogelijk wel schade aan de gezondheid ontstaan. De grenswaarden richten zich op het voorkomen van gezondheidseffecten op korte termijn. Er is geen sluitend wetenschappelijk bewijs dat er lange-termijneffecten zijn bij blootstelling onder de grenswaarden.

Kader 1: Grenswaarden en actieniveaus
Om gezondheidseffecten te voorkomen heeft de overheid grenswaarden vastgesteld. Die geven aan wat de maximale sterkte van het elektromagnetisch veld in het lichaam mag zijn. De sterkte van velden in het lichaam is echter lastig te meten. Daarom staan er in de Arboregels ook zogeheten actieniveaus. Die geven aan wat de maximale sterkte van het veld buiten het lichaam mag zijn. Ze zijn afgeleid van de grenswaarden. In de grenswaarden en actieniveaus zitten extra veiligheidsmarges.

Welke effecten kunnen optreden bij sterke elektromagnetische velden?
De effecten verschillen voor lage frequenties en hoge frequenties. Elektromagnetische velden met frequenties lager dan 10 megahertz die sterker zijn dan de grenswaarden (bijvoorbeeld lasapparatuur en inductieovens), kunnen in het lichaam elektrische stroompjes opwekken. Dat kan zich uiten in tintelingen, pijn, het ongecontroleerd samentrekken van spieren of verstoring van het hartritme. Bij frequenties die lager zijn dan 400 hertz kunnen ook lichtflitsen gezien worden, door prikkeling van het netvlies in het oog.

Bij sterke elektromagnetische velden met een frequentie hoger dan 100 kilohertz (bijvoorbeeld televisiezendmast) kan het lichaam opwarmen. Dit is te vergelijken met een magnetron. Met een sterk elektromagnetisch veld verwarmt een magnetron voedsel. Lichaamsdelen die slecht warmte kunnen afvoeren, zoals het oog, kunnen beschadigd raken. Mensen kunnen dan warmte of pijn voelen. Binnen een uur tot enkele dagen kunnen ook klachten optreden als geïrriteerde ogen, vertroebeling van de ooglens, tintelingen, hoofdpijn, misselijkheid of slapheid.

Kader 2: Ongeluk televisietoren
Een extreem geval met blootstelling boven de grenswaarden is een ongeluk met twee onderhoudsmedewerkers bij een televisie zendtoren. De onderhoudslift waar ze in stonden ging per ongeluk omhoog. Daardoor kwamen ze enkele minuten in de zendbundel terecht. Zij kregen direct een gevoel van warmte en pijn. Een uur tot dagen na het ongeluk was hun huid plaatselijk rood en gaf een prikkend gevoel, waren hun ogen geïrriteerd en trad hoofdpijn, misselijkheid en diarree op. Daarna verdwenen deze klachten weer.

Lange-termijneffecten van elektromagnetische velden
In onderzoek met proefdieren is geen sluitend bewijs gevonden dat langdurige blootstelling aan elektromagnetische velden onder de grenswaarden schadelijk is voor de gezondheid. De resultaten van proefdieronderzoek zijn niet altijd rechtstreeks te vertalen naar de mens. Daarom is ook onderzoek gedaan bij werknemers naar langdurige blootstelling aan elektromagnetische velden en het voorkomen van bepaalde ziekten. Alle onderzoeken bij elkaar genomen is er geen verband gevonden met kanker, ziekten aan het zenuwstelsel of hart- en vaatzieken. Het onderzoek naar effecten op voortplanting, het afweersysteem, zintuigen of spieren is nog te beperkt in omvang om nu al conclusies te trekken. Enkele onderzoeken vinden aanwijzingen dat bepaalde ziekten vaker voorkomen bij enkele beroepen. Doordat deze mensen ook worden blootgesteld aan andere risico’s, is niet duidelijk welke factor de belangrijkste rol speelt. Daarom wordt hier meer onderzoek naar gedaan.

Beoordelen van risico’s op de werkplek
De werkgever moet bekijken welke bronnen van elektromagnetische velden aanwezig zijn. Als de werkgever niet kan uitsluiten dat de velden sterker zijn dan de Arboregels toelaten, moet hij de blootstelling nader laten beoordelen. Om de risico’s makkelijker in te kunnen schatten zijn werkomgevingen ingedeeld in drie categorieën.

Indeling werkomgevingen
De indeling geeft aan of er een kans is dat grenzen overschreden worden en nader onderzoek nodig is of niet. Bij werkomgevingen in de “groene” categorie blijft de blootstelling aan elektromagnetische velden onder de grenzen. Hier is geen verdere beoordeling nodig.
Bij de “oranje” categorie worden de lage actieniveaus in de Arboregels mogelijk overschreden. Hier kan een nadere beoordeling nodig zijn.
In de “rode” categorie kunnen de hoge actieniveaus uit de Arboregels overschreden worden. Hier is een verdere beoordeling nodig.

Kader 3: voorbeelden van drie typen werkomgevingen

Groen: Grenzen worden niet overschreden – geen beoordeling nodig
Kantoorapparatuur, videoapparatuur, mobiele telefoon, huishoudelijke apparatuur, computer apparatuur, verlichting.

Oranje: Lage grenzen worden mogelijk overschreden – nadere beoordeling nodig
Elektriciteitscentrale, elektrische locomotief, booglassen, elektrolyse, magnetisator of demagnetisator.

Rood: Hoge grenzen worden mogelijk overschreden – nadere beoordeling nodig
MRI-scanner, radio/televisiezender/radarinstallatie, weerstandslassen, industriële inductieverwarmer

Het beoordelen van de blootstelling en risico’s is soms ingewikkeld. Het moet daarom door een deskundige worden gedaan. Als uit de beoordeling blijkt dat veiligheidsgrenzen worden overschreden, moet de werkgever maatregelen nemen om de blootstelling te verminderen.

Sommige mensen geven aan gevoeliger te zijn voor elektromagnetische velden dan anderen. Zij ervaren klachten bij blootstelling lager dan de grenswaarden. Er is geen wetenschappelijke verklaring voor deze klachten. Mensen die aangeven elektrogevoelig te zijn, kunnen in overleg met hun werkgever kijken of ze maatregelen kunnen nemen die de blootstelling aan elektromagnetische velden verminderen. Bijvoorbeeld het uitschakelen van TL-verlichting of draadloze telefoons vervangen door telefoons met kabel. Een werkgever is hier niet toe verplicht. Voor hulp en advies kunnen werknemers terecht bij de eigen Arbo-arts.

DOWNLOAD HET KENNISBERICHT:
www.kennisplatform.nl/wp-content/uploads/2016/07/2016-001-herzien-Kennisbericht-EMV-op-het-werk.pdf

DOWNLOAD DE SAMENVATTING:
www.kennisplatform.nl/wp-content/uploads/2016/07/20160701-Memo-Samenvatting-kennisbericht-EMV-op-het-werk.pdf .

Onvolledig en wat:
''In onderzoek met proefdieren is geen sluitend bewijs gevonden dat langdurige blootstelling aan elektromagnetische velden onder de grenswaarden schadelijk is voor de gezondheid'',
betreft misleidend. Sluitende bewijzen zijn er alleen in de wiskunde. In dit gebied zijn er duizenden peer-reviewed publicaties verschenen waaruit blijkt dat langdurige blootstelling leidt tot niet-thermische biologische effecten waarvan een aantal schadelijk voor de gezondheid kunnen zijn.
En dat:
''Voor hulp en advies kunnen werknemers terecht bij de eigen Arbo-arts'',
is een farce.


Bron 2: Nieuwsbrief EMV-richtlijn (2013/35/EU)
Dit is de laatste nieuwsbrief in een serie van nieuwsbrieven over de implementatie van de Europese richtlijn elektromagnetische velden (EMV). De EMV-richtlijn (2013/35/EU) is per 1 juli 2016 jl. geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving.

Wijziging van het Arbobesluit
Richtlijn 2013/35/EU is geïmplementeerd in de Nederlandse wet-/regelgeving door middel van een wijziging van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
Voor de vanaf 1 juli 2016 vigerende wet-/regelgeving wordt u daarom verwezen naar Afdeling 4b ‘Elektromagnetische velden’ van hoofdstuk 6 van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
wetten.overheid.nl/BWBR0008498/ .

Bij het Besluit van 4 mei 2016 tot wijziging van het Arbeidsomstandighedenbesluit vindt u ook de nota van toelichting bij de nieuwe artikelen.
zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2016-181.html .

Non-binding guide en de Nederlandse praktijkgids 'Elektromagnetische velden in arbeidssituaties'

Ter ondersteuning van het proces van risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) in relatie tot EMV in arbeidssituaties heeft de Europese Commissie een gids (bestaande uit 3 delen) met goede praktijken bij richtlijn 2013/35/EU laten opstellen. Inmiddels is ook de NL-versie hiervan beschikbaar.
Daarnaast is sinds 1 juli 2016 voor Nederlandse bedrijven de gids ‘Elektromagnetische velden in arbeidssituaties’ beschikbaar.
www.arboportaal.nl/documenten/brochure/2016/07/01/elektro--magnetische-velden-in-arbeidssituaties .
In eerdere nieuwsbrieven werd deze aangekondigd als ‘Beknopte praktische gids over EMV in arbeidssituaties’. Deze gids is in opdracht van het Ministerie van SZW opgesteld door het RIVM en is in eerste instantie bedoeld voor werkgevers die willen bepalen of er voor hun werknemers risico's van elektromagnetische velden in de werkomgeving kunnen zijn. Daarnaast kan deze gids nuttig zijn voor geïnteresseerde werknemers, preventiemedewerkers en arbodeskundigen, zoals arbeidshygiënisten, veiligheidsdeskundigen en bedrijfsartsen. De gids geeft een beknopte uitleg over de aard en de risico's van elektromagnetische velden, de risicobeoordeling en mogelijke maatregelen en een overzicht van de werkomgevingen waarin relatief sterke elektromagnetische velden kunnen voorkomen. De gids kan werkgevers een snelle indicatie geven in welke situaties een uitgebreidere inventarisatie en evaluatie van de risico's van elektromagnetische velden nodig is. Voor werkomgevingen waar dat het geval is, verwijst de gids naar meer gedetailleerde bronnen van informatie en geeft zij informatie over de bruikbaarheid van oudere documenten en richtsnoeren.
Naast deel I en II van de Europese gids, is er ook een derde deel: ‘Niet-bindende gids van goede praktijken voor de tenuitvoerlegging van Richtlijn 2013/35/EU - Elektromagnetische velden - Gids voor het mkb (11/11/2015)’ (ook genoemd in de vorige nieuwsbrief). De Nederlandse praktijkgids 'Elektromagnetische velden in arbeidssituaties' vervult dezelfde functie, maar is toegespitst op de Nederlandse situatie. Het verdient aanbeveling om van de Nederlandse praktijkgids uit te gaan en niet van de ‘Niet-bindende gids van goede praktijken voor de tenuitvoerlegging van Richtlijn 2013/35/EU - Elektromagnetische velden – Gids voor het mkb (11/11/2015)’.

De gidsen nog eens op een rijtje:
- Volume 1 - Practical guide (11/11/2015)
ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=en&pubId=7845&type=2&furtherPubs=yes .

- Volume 2 - Case studies (11/11/2015)
ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=en&pubId=7846&type=2&furtherPubs=yes .

- Elektromagnetische velden in arbeidssituaties (01/07/2016)
www.arboportaal.nl/documenten/brochure/2016/07/01/elektro--magnetische-velden-in-arbeidssituaties .

Nieuwe webpagina RIVM over 'Elektromagnetische velden op het werk'
Het RIVM heeft sinds kort een aparte webpagina 'Elektromagnetische velden op het werk'.
www.rivm.nl/Onderwerpen/E/Elektromagnetische_Velden/EMV_op_het_werk .
Hierop zijn onder andere vier beknopte brochures te vinden over deelonderwerpen binnen het thema elektromagnetische velden op het werk. Ze geven meer informatie over elektromagnetische velden bij lassen, inductieverwarmers en zendinstallaties en over het meten van elektromagnetische velden. Ze bevatten onder andere tips voor de RI&E en verwijzingen naar bronnen met uitgebreidere informatie.

Het Antennebureau
Het Antennebureau heeft een aparte webpagina ‘Werken in de buurt van antennes’.
www.antennebureau.nl/onderwerpen/gezondheid-veiligheid/werken-de-buurt-van-antennes .

www.arboportaal.nl/ .
Daarop staat onder andere informatie over de blootstellingslimieten voor werknemers. Werkgevers kunnen via www.antenneregister.nl zien waar antennes staan en welke frequenties en vermogens worden gebruikt. Aan het Antennebureau kunnen algemene vragen worden gesteld over antennes per e-mail en telefoon.



Lees verder in de categorie Voorlichting | Terug naar homepage | Lees de introductie