Slaapproblemen: Environmental RF Electromagnetic Fields Exposure at Home

Bron: www.researchgate.net/publication/283305938
okt. 2015

Environmental Radiofrequency Electromagnetic Fields Exposure at Home, Mobile and Cordless Phone Use, and Sleep Problems in 7-Year-Old Children

Anke Huss 1,2*, Manon van Eijsden 3, Monica Guxens 4, Johan Beekhuizen 1, Rob van Strien 5, Hans Kromhout 1, Tania Vrijkotte 6, Roel Vermeulen 1,7
1. Institute for Risk Assessment Sciences, Utrecht University, Utrecht, The Netherlands,
2. Institute for Social and Preventive Medicine, Bern, Switzerland,
3. Department of Epidemiology, Documentation and Health Promotion, Public Health Service of Amsterdam (GGD), Amsterdam, The Netherlands,
4. Center for Research in Environmental Epidemiology, Barcelona, Spain,
5. Department of Environmental Health, Public Health Service of Amsterdam (GGD), Amsterdam, The Netherlands,
6. Department of Public Health, Academic Medical Center, University of Amsterdam, Amsterdam, the Netherlands,
7. Julius Centre for Public Health Sciences and Primary Care, University Medical Centre, Utrecht, The Netherlands

Background
We evaluated if exposure to RF-EMF was associated with reported quality of sleep in 2,361 children, aged 7 years.

Methods
This study was embedded in the Amsterdam Born Children and their Development (ABCD) birth cohort study. When children were about five years old, school and residential exposure to RF-EMF from base stations was assessed with a geospatial model (NISMap) and from indoor sources (cordless phone/WiFi) using parental self-reports. Parents also reported their children’s use of mobile or cordless phones. When children were seven years old, we evaluated sleep quality as measured with the Child Sleep Habits Questionnaire (CSHQ) filled in by parents. Of eight CSHQ subscales, we evaluated sleep onset delay, sleep duration, night wakenings, parasomnias and daytime sleepiness with logistic or negative binomial regression models, adjusting for child’s age and sex and indicators of socio-economic position of the parents. We evaluated the remaining three subscales (bedtime resistance, sleep anxiety, sleep disordered breathing) as unrelated outcomes (negative control) because these were a priori hypothesised not to be associated with RF-EMF.

Results
Sleep onset delay, night wakenings, parasomnias and daytime sleepiness were not associated with residential exposure to RF-EMF from base stations. Sleep duration scores were associated with RF-EMF levels from base stations. Higher use mobile phones was associated with less favourable sleep duration, night wakenings and parasomnias, and also with bedtime resistance. Cordless phone use was not related to any of the sleeping scores.

Conclusion
Given the different results across the evaluated RF-EMF exposure sources and the
observed association between mobile phone use and the negative control sleep scale, our study does not support the hypothesis that it is the exposure to RF-EMF that is detrimental to sleep quality in 7-year old children, but potentially other factors that are related to mobile phone usage.

Een publicatie die in sommige opzichten zeer uitgebreid is en in andere opzichten geen informatie geeft. Zeer veel informatie over het slapen, de ervaringen daarmee en de nadruk op het gebruik van 'mobile phones' (mobieltjes die communiceren met zendmasten) en 'cordless phones' (DECT's die communiceren met een basisstation in eigen huis).

Uit het onderzoek blijkt volgens de auteurs dat meer gebruik van mobieltjes de slaap negatief beïnvloed en dat meer gebruik van DECT's dat niet doet. Op zichzelf is dat niet verwonderlijk omdat zendmasten veel verder weg staan en de mobieltjes dus sterker moeten stralen bij gebruik. Verder blijken hoge stralingsniveaus van zendmasten een negatieve invloed te hebben op de duur van het slapen.

Zwakke punten zijn het compleet ontbreken in de publicatie van kwantitatieve gegevens omtrent hoe lang en hoe vaak er dan wel gebeld werd en evenmin zijn er kwantitatieve gegevens over de continue stralingsbelasting veroorzaakt door zendmasten, DECT basisstations en WiFi routers.
Die continue belasting zou wel eens dominant kunnen zijn t.o.v. de belasting veroorzaakt door het meer incidenteel bellen.

In de tabellen in de publicatie wordt onderscheid gemaakt tussen minder dan eenmaal per week bellen (mobiel of DECT), 1-2 maal per week en 3 maal of meer per week. 3 maal per week lijkt ons een verwaarloosbare belasting te geven t.o.v. de permanente 24/7 belasting van een zendmast in de buurt en/of het 24/7 stralende basisstation van de DECT telefoon en/of de 24/7 stralende WiFi router. Verder ontbreken gegevens over hoe lang die kinderen dan wel bellen. Voor zover ons bekend bellen kinderen van 5 tot 7 jaar niet zo lang en als dat klopt dan lijkt de onderverdeling in minder dan eenmaal per week, 1-2 maal en 3 maal niet zinvol. Er staat 3 maal of meer, wat is meer? Hoe vaak bellen ze in die groep gemiddeld?

Van belang is bijv. ook of de kinderen hum mobieltjes mee naar bed nemen of niet.

Slaapproblemen kunnen verder ook veroorzaakt worden door laagfrequent (LF) velden met netvervuiling. Bedden met metalen delen daarin kunnen daarbij ook een rol spelen. Dit is niet in het onderzoek meegenomen.

Samenvattend lijkt 't een erg incompleet onderzoek, niet alle EMV bronnen zijn meegenomen, LF helemaal niet en van de RF bronnen een waarschijnlijk onterechte nadruk op draadloos bellen. Verder als het de onderzoekers om slaapproblemen gaat dan zou je verwachten dat ook andere (niet EMV) invloeden een rol kunnen spelen, en als het om RF en LF EMV gaat dan dienen andere gezondheidseffecten/klachten meegenomen te worden.

Uit het onderzoek schijnen echter wel duidelijke negatieve effecten gevonden te zijn die samenhangen met EMV (van mobieltjes en zendmasten), maar in de conclusie wordt de samenhang zonder opgaaf van een enkele reden ontkend. Dat doet niet wetenschappelijk aan.

Nog enkele technisch inhoudelijke details.
In het artikel staat:
'There is no known mechanism of how RF-EMF exposure could cause sleeping problems.'
Dat is niet juist. Een bekend mechanisme is het cryptochrome effect wat de melatonine productie kan beïnvloeden.
Verder staat er:
'Thus, it is also unclear if total exposure received during a day, or home (night) exposure would be more relevant'.
Mede vanwege het vorige effect staan al in SBM 2008 evenals in SBM 2015 aanbevolen stralingsintensiteiten die 's nachts een factor 10 lager zijn dan overdag.
Verder is bekend dat RF straling verantwoordelijk is voor de productie van stress hormonen (HSP27 en HSP70). Deze productie lijkt evenmin bevorderend te zijn voor een goede nachtrust.
Er zijn dus minstens twee bekende mechanismen die een mogelijk verband leggen tussen RF-EMV blootstelling en slaapproblemen.




Lees verder in de categorie Onderzoeken | Terug naar homepage | Lees de introductie