Nederland krijgt als eerste onafhankelijk Huis voor Klokkenluiders
vrijdag, 12 december 2014 - Categorie: Berichten Nederland
Bron: -->
Zie: www.volkskrant.nl/binnenland/nederland-krijgt-als-eerste-onafhankelijk-huis-voor-klokkenluiders~a3809304/ .
12 dec. 2014
Met degene die een misstand bij de overheid of het bedrijfsleven aankaart, loopt het vaak slecht af. Een Kamermeerderheid wil dat veranderen met een onafhankelijk Huis voor Klokkenluiders.
Nederland wordt het eerste land van Europa met een onafhankelijk Huis voor Klokkenluiders, dat melders van misstanden rechtsbescherming biedt en zelf ook onderzoek doet naar klokkenluidermeldingen.
'Melders van misstanden worden nu aan hun lot overgelaten, terwijl ze vaak de samenleving een dienst bewijzen', zegt Van Raak. 'Zij kunnen straks terecht bij het Huis voor Klokkenluiders. Zolang er onderzoek loopt naar de door hen aangekaarte misstanden kunnen zij niet ontslagen worden. Het doel is te voorkomen dat klokkenluiders worden geïsoleerd, op straat gezet en in de vergetelheid raken zonder dat er iets wordt gedaan aan de misstand.'
Van Raak heeft ruim twee jaar gewerkt aan het wetsvoorstel, nadat eerdere pogingen om de rechtspositie van klokkenluiders te regelen waren gestrand. Aanleiding voor de Tweede Kamer om zich in deze problematiek te verdiepen, was onder meer het lot van Ad Bos, de klokkenluider in de bouwfraude, die berooid in een caravan belandde, jaren nadat hij het op grote schaal samenspannen van bouwbedrijven openbaar had gemaakt.
'Ik word regelmatig benaderd door klokkenluiders en wil als Kamerlid iets doen aan de misstanden die zij aankaarten', zegt Van Raak. 'Dat kon vaak niet omdat mijn bronnen dan ontslagen zouden worden. Dat was een zeer onbevredigende situatie.'
De indieners verwachten dat in 10 procent van de gevallen - zo'n vijftig keer per jaar - medewerkers van het Huis voor Klokkenluiders zelf onderzoek zullen doen naar mogelijke misstanden. Het Huis krijgt daarvoor ruime bevoegdheden, met name als de affaire speelt bij de overheid. De overheidsinstantie, zoals een ministerie of een waterschap, moet de onderzoekers toegang verlenen en volledig meewerken.
De schattingen van de jaarlijkse aantallen klokkenluiders en onderzoeken die het Huis voor Klokkenluiders gaat doen, zijn gebaseerd op gegevens van de Nationale Ombudsman, de Expertgroep klokkenluiders en het Adviespunt klokkenluiders, waar nu de meeste melders aanspoelen. Het wetsvoorstel beoogt onder meer een einde te maken aan de versnippering van het beleid jegens klokkenluiders.
Het Huis zal ook misstanden bij bedrijven onderzoeken, maar kan daar niet zomaar naar binnen stappen. Het onderzoek naar meldingen uit het bedrijfsleven zal zich in eerste instantie beperken tot het opvragen van informatie en schriftelijk bewijs. Bij vermoedens van strafbare feiten wordt het Openbaar Ministerie ingeschakeld.
Drijvende kracht achter de betere rechtsbescherming voor klokkenluiders is Gerrit de Wit, voorzitter van de Stichting Expertgroep Klokkenluiders. Deze voormalig rechercheur was zelf eind vorige eeuw klokkenluider over fraude en ambtelijke corruptie bij het ministerie van VROM en heeft sindsdien gestreden voor een betere behandeling van melders van misstanden.
'Natuurlijk hadden we het nog beter willen regelen voor klokkenluiders, maar het is een prestatie op zich dat dit voorstel nu naar de Raad van State gaat, zegt De Wit. 'Ik heb de afgelopen vijftien jaar honderden klokkenluiders gesproken en het gros op steeds dezelfde manier afgeserveerd zien worden. Dat gaat op korte termijn veranderen, en dat is een overwinning.'
Zelf verantwoordelijk
Achter de schermen is er tot vorige week hard gelobbyd om te voorkomen dat de verregaande rechtsbescherming voor klokkenluiders in de wet geregeld werd. Tegenstanders, onder meer uit de hoek van de werkgeversorganisaties, zijn bang dat het Huis voor Klokkenluiders een aanzuigende werking zal hebben op querulanten en werknemers die met ontslag worden bedreigd. Ook vinden zij dat bedrijven zelf verantwoordelijk zijn voor het afhandelen van misstanden op de werkvloer en dat er al meer dan voldoende toezichthouders en inspecties zijn.
Hoogleraar Leo Huberts (VU), gespecialiseerd in integriteitsbeleid, zegt dat het goed is dat er een onafhankelijke organisatie komt. Maar, aldus Huberts: 'Wat ik sterk mis, is aandacht voor preventie. Bij integriteit gaat het vooral om bewustzijn, om de cultuur. Daarnaast oogt dit voorstel onaf en is de naam curieus. Het initiatief begon met de terechte agenda dat klokkenluiders die misstanden melden en met vergelding te maken krijgen, juridische en financiële steun verdienen. Het voorstel ziet eruit als een ambitieus bouwwerk in aanbouw, maar wat mij betreft komt er uiteindelijk een echt landelijk Huis voor Integriteit.'
Er is een ruime Kamermeerderheid voorstander van de invoering van het Huis voor Klokkenluiders. Een eerdere versie van het wetsvoorstel werd door de Tweede Kamer aangenomen, maar sneuvelde in de senaat.
Een extra adres om een klacht in te dienen. Het is de vraag of elektrogevoelige (EHS) personen er terecht zullen kunnen, maar dat zal de toekomst wel uitwijzen.
Lees verder in de categorie Berichten Nederland | Terug naar homepage | Lees de introductie