Digitaal dement?

Bron: www.gsf.nl/home2/column/1154.wlid .
26 aug. 2013

De afgelopen week zijn op verschillende plaatsen in Nederland Steve Jobs-scholen geopend. Deze (basis)scholen werken vanuit het O4NT (onderwijs voor de nieuwe tijd) onderwijsconcept.

Leerlingen verwerven 21ste eeuwse vaardigheden zoals communicatie, samenwerken, ICT-geletterdheid, creativiteit, kritisch denken, probleem oplossende vaardigheden, sociale en culturele vaardigheden (incl. burgerschap). De leeromgeving van de leerlingen wordt gevormd door de fysieke ruimte van de school en de virtuele wereld die via de iPad wordt ontsloten.
Een Steve Jobs-school heeft geen klaslokalen en is vijftig weken per jaar open. Alle leerlingen hebben een iPad en zijn het hele jaar verbonden met het schoolnetwerk. De docent is in de eerste plaats een coach die het individuele leerproces van het kind begeleidt. Er vinden geen klassikale lessen plaats.
Vooralsnog is dit initiatief beperkt to het basisonderwijs, maar het zal niet lang duren voordat ook de eerste Steve Jobs VO-scholen van start gaan. Maurice de Hond, een van de initiatiefnemers, verwacht dat in de toekomst de virtuele component nog sterker zal worden en dat leerlingen in de toekomst steeds meer tijd- en plaatsonafhankelijk zullen leren. Staatsecretaris Dekker heeft al toegezegd dat hij zal onderzoeken of de onderwijstijdregels versoepeld kunnen worden.

Niet iedereen is enthousiast over deze ontwikkelingen. De Duitse psycholoog, neurobioloog en filosoof Manfred Spitzer heeft onlangs het boek ‘Digitale dementie’ geschreven, met als ondertitel ‘Hoe wij ons verstand kapot maken’. In dit boek waarschuwt hij tegen het toenemende gebruik van digitale media door kinderen en volwassenen. Werkstukken en zelfs dissertaties komen steeds meer via knip- en plakwerk tot stand dan via kritische selectie en beoordeling, volgens Spitzer. Door het voortdurende gebruik van digitale media worden bepaalde delen van onze hersenen onvoldoende geprikkeld en sterven daardoor af. De kans op dementie wordt hierdoor groter.
Voor jongeren brengen de digitale media niet de leerwinst die gesuggereerd wordt. Als kinderen te veel achter de computer zitten raken ze sociaal vervreemd, bewegen te weinig en worden ook nog eens blootgesteld aan gewelddadigheden en ongewenste uitingen via sociale media. Het gebruik van digitale media maakt ons dik, dom, agressief, eenzaam, ziek en ongelukkig, volgens Spitzer. Zijn advies luidt dan ook: ‘Mijd de digitale media. Iedere dag die een kind zonder digitale media doorbrengt, is pure winst.’

Ook bij de GSF zijn de computers niet meer uit het onderwijs weg te denken. Alle scholen hebben aan het iPad experiment meegedaan en op sommige afdelingen (bijvoorbeeld Quest bij het A. Roland Holst College en de Talentstroom bij SG Huizermaat) is het gebruik van laptop of iPad zelfs verplicht.
Moeten we daar nu meteen mee ophouden of moeten al onze scholen omgedoopt worden tot Steve Jobs-scholen?
De waarheid ligt volgens mij ergens in het midden. Digitale media zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving. Ze geven ons razendsnel toegang tot gegevens die tot voor kort onbereikbaar waren. Als we vroeger iets op moesten zoeken, zochten we het op in een encyclopedie of een ander naslagwerk. Ook toen wist je dat de informatie niet altijd betrouwbaar was en moest je altijd kritisch blijven.
Digitale media kunnen nooit de docent vervangen. Deze zal de basiskennis moeten overdragen en de leerlingen kritische vaardigheden moeten bijbrengen. Dat gaat alleen via rechtstreeks contact, individueel dan wel in klassenverband. Leren is een interactief proces, waarvan docent, leerstof en leerling deel uitmaken. Computers zijn daarbij hulpmiddelen, niet meer en niet minder.



Lees verder in de categorie Berichten Nederland | Terug naar homepage | Lees de introductie