Mooie beloftes, maar het pad naar 5G is nog niet geplaveid

Bron: www.volkskrant.nl/wetenschap/mooie-beloftes-maar-het-pad-naar-5g-is-nog-niet-geplaveid~b1fca19a/
Niels Waarlo, 24 januari 2019

Van films downloaden in een paar seconden tot chirurgen die op afstand operaties uitvoeren, beloftes genoeg rondom 5G, het nieuwe mobiele netwerk. In 2020 treden de eerste Nederlandse commerciële netwerken in werking. Maar er zijn nog een paar hobbels die de mooie dromen in de weg staan.

1. Friese afluisterschotels
Je zou haast denken dat vanuit het Friese Burum naar buitenaards leven wordt gespeurd, zo groot zijn de schotels die er staan. In werkelijkheid tappen de Nederlandse geheime diensten er satellietverkeer mee af, waaronder telefoongesprekken in het Midden-Oosten. De schotels gebruiken daarvoor de 3,5 gigahertz radiofrequentie. Laat dat nou net de frequentie zijn die wereldwijd de standaard wordt om data mee te versturen met 5G.

Het is óf de spionageschotels óf 5G in Noord-Nederland, concludeerde TNO eind vorig jaar. Anders gaan ze elkaar storen. En dus moeten de schotels van het kabinet verhuizen. Onduidelijk is waarheen, maar ‘verplaatsing binnen Nederland is in principe geen optie’, schrijft de verantwoordelijke staatssecretaris Mona Keijzer aan de Tweede Kamer. Kosten, tijdsduur, juridische en technische haalbaarheid: allemaal nog onbekend. Een potentieel hoofdpijndossier, dus. Rond eind maart wordt meer duidelijkheid verwacht. Hoe dan ook komt de 3,5 gigahertz bandbreedte in Nederland pas vanaf 2022 deels beschikbaar.

WAT KUN JE MET 5G?
Een nieuwe generatie mobiele netwerken die in vergelijking met 4G sneller zijn, meer apparaten tegelijk aankunnen, een lagere vertraging hebben en beter te beveiligen zijn. Toepassingen zijn breder dan sneller internet op laptops of telefoons. Zo kan de hoge capaciteit belangrijk blijken voor ‘het internet der dingen’, waarbij steeds meer apparaten op internet worden aangesloten.

2. De eerste 5G is zo snel niet
Maar we kregen toch al vanaf 2020 5G-netwerken? Correct, maar dat zal werken met andere, lagere frequenties. In het bijzonder 700 megahertz, voor de fijnproever. Alleen betekent een lagere frequentie langzamer internet, zegt Toon Norp, 5G-onderzoeker bij TNO. ‘Het zal niet veel sneller zijn dan het mobiele internet dat we nu al hebben.’

Wel bieden deze 5G-netwerken een veel lagere latency, vervolgt hij. Deze vertraging die standaard tussen het verzenden en arriveren van data zit, kan met 5G van enkele tientallen milliseconden worden teruggebracht naar enkele milliseconden. Niet zo interessant voor de smartphonegebruiker, wel voor bedrijfstoepassingen, zoals vrijwel onvertraagde communicatie tussen sensoren en robots in fabrieken.

De allersnelste vorm van 5G gaat overigens via wéér een andere bandbreedte: 26 gigahertz. Nadeel hiervan is het bereik van slechts een paar honderd meter per zendkast. ‘Het wordt lastig om daar heel Nederland mee te dekken’, aldus Norp. Hij denkt eerder dat dit supersnelle type 5G nuttig wordt voor hotspots. Denk aan stadscentra of Schiphol. Over de planning voor deze frequentie moet dit voorjaar meer bekend worden, schreef staatssecretaris Keijzer in november aan de Kamer.

3. Het is nog niet af
Eigenlijk is 5G niet één, maar een aantal innovaties bij elkaar. Een daarvan is de mogelijkheid om data in bundels naar apparaten te richten, in plaats van de gegevens in alle richtingen te strooien. Concreet kunnen 5G-netwerken hierdoor veel meer apparaten tegelijkertijd aan. Nooit meer vertraging tijdens festivals!

Alleen is die technologie nog helemaal niet af, zegt hoogleraar Bart Smolders van de TU Eindhoven, die zelf aan de bundeltechnologie werkt. Prototypes verbruiken volgens hem te veel energie en produceren zoveel warmte dat er flink gekoeld moet worden. ‘Het gaat nog wel een jaar of vijf duren voordat dit in de praktijk bruikbaar wordt’, schat Smolders.

Bovendien moeten providers de infrastructuur van hun netwerken verbouwen, zegt Toon Norp van TNO. Anders wordt de potentie van 5G nooit bereikt, hoeveel zendkastjes je ook ophangt. ‘Nu wordt verbinding tussen twee telefoons in Groningen waarschijnlijk via Amsterdam gestuurd’, geeft hij als voorbeeld. ‘Maar voor veel 5G-toepassingen levert zo’n omweg een te grote vertraging op.’

4. Zorgen over gezondheid
In 2017 waarschuwde een internationale groep van 180 wetenschappers dat de gezondheidsrisico’s van 5G onvoldoende zijn onderzocht. Want wat doen de elektromagnetische velden van 5G-apparatuur met ons lichaam? Schadelijke gevolgen van dergelijke velden konden nooit worden hardgemaakt. Maar mede omdat 5G op andere frequenties werkt, zijn gezondheidseffecten nog niet volledig uit te sluiten, zegt hoogleraar Hans Kromhout (Universiteit Utrecht), die de Commissie Elektromagnetische Velden van de Gezondheidsraad voorzit. Nader onderzoek vindt hij daarom verstandig.

Terecht of niet, een bezorgde bevolking kan roet in het eten gooien bij de aanleg van 5G. Zo besloten in de Verenigde Staten de gemeenten San Anselmo, Ross en Mill Valley, alle gelegen in Californië, de komst van 5G-antennes streng te reguleren vanwege gezondheidszorgen.

5. Zakelijk gebakkelei
Al heb je technologie die de stoutste dromen waarmaakt, uiteindelijk moet er gewoon geld mee worden verdiend. Zakelijke belangen kunnen tot vertraging leiden. Surf, dat netwerken aanlegt en beheert van onder meer hogescholen en universitaire ziekenhuizen, loopt hier zelfs al tegenaan.

Het bedrijf wil straks 5G-zendkasten in de gebouwen van zijn klanten plaatsen. Nodig, want 5G kan door het geringe bereik waarschijnlijk niet van buiten binnendringen. ‘Maar het wordt onbetaalbaar als KPN, T-Mobile en VodafoneZiggo binnen allemaal hun eigen apparatuur moeten installeren en beheren’, aldus Maurice van den Akker van Surf.

Dus is een apart binnennetwerk nodig waarop klanten van alle drie deze operators naadloos overschakelen. Kan niet zomaar, zeggen zij volgens Surf. Al is het maar omdat de wet niet toestaat dat ze te innig samenwerken; dat is al snel kartelvorming. Dus moeten binnennetwerken op elke locatie afzonderlijk uitonderhandeld worden met alle operators, zegt Van den Akker. En dat is weer geen doen voor Surf, gezien het grote aantal afzonderlijke gebouwen waar het over gaat. Er is dus een standaardoplossing nodig, meent hij.

Het is te vroeg om in te gaan op de toekomst van 5G-binnennetwerken, reageert een woordvoerder van KPN. Hij wijst er wel op dat de operators in het verleden regelmatig gezamenlijke binnennetwerken aanlegden, onder meer in tunnels en op stations, al is het volgens hem inderdaad telkens ‘maatwerk’.

Meer partijen kunnen tegen dit soort problemen aanlopen, denkt Bart Smolders van de TU Eindhoven. Zeker als 5G uiteindelijk wifi vervangt, zoals hij mogelijk acht. ‘Dan heb je binnenskamers wel goede dekking nodig. Maar hoe de operators daaraan geld moeten verdienen, is nog niet uitgedacht.’

Sneller filmpjes downloaden is natuurlijk leuk. Maar de impact van 5G kan veel verder gaan. En bijvoorbeeld leiden tot zelfrijdende auto's en superboerderijen.
www.volkskrant.nl/wetenschap/5g-is-meer-dan-4g-1~b58a9f6e/ .



Lees verder in de categorie Berichten Nederland | Terug naar homepage | Lees de introductie