Milieu-impact van ICT groter dan gedacht: productie weegt zwaarst door

Bron: datanews.knack.be/ict/nieuws/milieu-impact-van-ict-groter-dan-gedacht-productie-weegt-zwaarst-door/article-longread-1809393.html
7 dec. 2021

Kristof Van der Stadt

Niet zozeer het eigenlijke gebruik van de IT-producten en diensten, maar vooral de productie van de nodige toestellen vormt de grootste impact op het milieu. De opkomst van het Internet of Things (IoT) en andere ICT-trends werken bovendien als een katalysator van die impact.

Leeft u nog in de overtuiging dat de digitale wereld ecologisch ontworpen is en dat 'Green IT' er al heel lang terecht voor zorgt dat de ICT-sector géén milieuprobleem heeft? Dan maakt een nieuw rapport dat de Europese ICT-sector in kaart brengt toch brandhout van die visie. Sterker: het lijkt er eerder op dat de digitalisering meer bijdraagt tot de klimaatopwarming dan dat ze ook structurele oplossingen biedt. Het rapport dat de hele levenscyclus van digitale technologie op Europees niveau in kaart brengt, kwam er op vraag van de groene fractie (Groenen/Europese Vrije Alliantie) in het Europese Parlement.

Meer CO2-uitstoot dan de luchtvaart
De studie - aangestuurd door Frédéric Bordage van GreenIT.fr - neemt alle mogelijke aspecten van digitale technologie mee: productie, distributie, het gebruik en wat er nadien mee gebeurt ('end-of-life'). De conclusies liggen voor een groot stuk in lijn met wat we uit eerdere onderzoeken al opstaken. Dat digitale technologieën bijvoorbeeld samen goed zijn voor enkele procenten van alle uitstoot van broeikasgassen in Europa. In 2019 was de Europese ICT in totaal 'goed' voor een uitstoot van 185 MT (megaton, miljoen ton) CO2: 4,2 procent van alle uitstoot van de EU-28. Onderzoekers van de Franse denktank The Shift Project hadden het eerder nog over 3,7 procent. Om dat even te kaderen: dat is meer dan de luchtvaart die volgens datzelfde The Shift Project goed is voor 3,5 procent. Officiële Europese cijfers spreken over 3,8 procent van de totale CO2-emissie die voor rekening is van de luchtvaart. De milieu-impact van ICT wordt voortdurend onderschat, klonk het in 2019 bij The Shift Project en deze nieuwe studie lijkt dat verder te bevestigen. Of sterker: dat de negatieve impact van ICT op het klimaat nog toegenomen is. Alleen al aan digitale technologieën voor Europees gebruik wordt 40% besteed van het emissiebudget van Europa om onder de 1,5°C te blijven.

Bijna 10 procent van alle Europese elektriciteit
Zo blijkt dat 'digitale diensten' in Europa ondertussen samen een elektriciteitsconsumptie genereren van 283 TWh. Dat is 9,3 procent van het volledige Europese energieverbruik. Het gaat dan voor alle duidelijkheid alleen om het verbruik in de gebruiksfase van de diensten. Vaak worden datacenters in één adem genoemd met energieverbruik, maar het rapport werpt daar toch een ander licht op. Net omdat de hele levenscyclus van IT-apparatuur en -diensten in rekening wordt genomen, blijkt het energieverbruik maar één aspect van de volledige impact op het milieu.

Sommige resultaten staan trouwens wel in schril contrast met wat sectororganisaties soms graag zelf vertellen. DigitalEurope bijvoorbeeld - een internationale organisatie die meer dan 35.000 bedrijven vertegenwoordigt die actief zijn of investeren in Europa - denkt dat digitale technologie tegen 2030 tot 9,7x meer uitstoot kan besparen dan dat ze produceren.

Productie is het grootste pijnpunt
54 procent van de totale negatieve milieu-impact vindt plaats tijdens de productiefase. Het eigenlijke gebruik van toestellen en diensten klokt af op 44 procent. Distributie en de verwerking op het einde van de levensduur van een product zijn elk goed voor een resterend procent van het geheel. Het massale gebruik van fossiele energiebronnen is uiteraard een van de redenen dat het productieproces zo'n impact heeft, maar zeker ook de minstens zo milieubelastende uitputting van metalen en de veelvoud aan ruwe grondstoffen die nodig zijn om de hardware te assembleren.

De productiefase heeft de grootste negatieve impact op het klimaat. © DN
De productie van hardwarecomponenten wordt weleens de meest geavanceerde 'supply chain' in de geschiedenis van de mensheid genoemd, maar de keerzijde van die medaille is wel dat de benodigde grondstoffen bijna allemaal niet-hernieuwbare materialen zijn. Sommige daarvan, zoals aluminium, koolstof en ijzer, zijn in zeer grote hoeveelheden aanwezig op aarde maar voor de productie van de kerncomponenten van ICT-apparatuur zijn ook zeldzame (aard)metalen essentieel.

Vooraleer een component klaar is voor de verkoop, moet eerst de extractie van die materialen gebeuren, de verwerking ervan - vaak passeren de materialen daarvoor al langs 2 tot 3 geografisch verspreide installaties -, de productie en uiteindelijk de assemblage. Als u weet dat het winnen van metalen en de initiële verwerking ervan tot de meest vervuilende processen ter wereld behoren, dan klinkt het al wat logischer dat ICT-productie zeer zwaar doorweegt in de volledige keten.

En om het nog wat erger te maken: de hoeveelheid afval die door productie gecreëerd wordt is ook stukken hoger dan wat er overblijft na afloop van gebruik van het product. 82 procent van het totale afval in de levenscyclus van een product is voor rekening van productie.

Impact datacenters is maar één aspect
Datacenters mogen dan wel ondanks de inspanningen van de sector nog altijd stevige stroomverbruikers zijn: dat is en blijft dus maar één aspect. Als je de hele levenscyclus in kaart brengt, dan is het zo dat volgens de onderzoekers alle 'user equipment' oftewel de eindapparatuur van u, mij en uw collega's, samen bijna driekwart (71 procent) van de milieu-impact op ICT betekenen. Dat is beduidend meer dan datacenters (18 procent) en netwerken (11 procent) die samen het overige kwart van de taart uitmaken.

Datacenters en netwerken zijn samen 'maar' goed voor een kwart van alle ICT-impact in Europa. © DN

Het verrast Laurens van Reijen, hoofd van datacentergroep LCL, niet echt. 'We verbruiken veel stroom, dus we moeten wel nadenken hoe dat beter kan en dat doen we ook.' LCL sloot zich pas nog aan bij SBTi, Science Based Targets initiative, een organisatie die bedrijven doelstellingen geeft op wetenschappelijke basis met als doel de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius. In België zijn al 56 bedrijven lid, waaronder Proximus, Barco en AB Inbev. LCL is het eerste Belgische datacenterbedrijf dat zich aansluit. 'Maar ik geloof absoluut dat de milieubelasting van hardwareproductie enorm is. Dell heeft dat bijvoorbeeld laten berekenen voor hun PowerEdge R740 server. Daaruit bleek ook al dat de helft van de totale carbon footprint van het product voor rekening van de productie was', vertelt van Reijen aan Data News. We hebben het zelf nog even opgezocht en Dell berekende dat één R740 server een ecologische voetafdruk heeft met het equivalent van een autoritje van 33976 kilometer. 100 van zo'n producten hebben een ecologische voetafdruk die gelijk staat aan de jaarlijkse carbon footprint van 172 mensen.

ICT-trends werken als een katalysator
Wat de onderzoekers extra zorgen baart, is dat een aantal duidelijke ICT-trends als een katalysator voor het probleem fungeren. Het Internet of Things (IoT) bijvoorbeeld. Hoewel ze erkennen dat sommige IoT-applicaties er net op gericht zijn om de ecologische voetafdruk van consumenten en bedrijven te reduceren - denk aan sensors rond luchtverontreiniging of energieverbruik - stellen ze tegelijkertijd dat ook de totale impact van de oplossing dikwijls vergeten wordt. Opnieuw: de productie dus. Eenzelfde probleem geldt voor AI en cloud; massa's rekenkracht en dus heel wat hardware nodig. En ook rond 5G - meer terminals en chips en dus meer mining - en autonome voertuigen zien de onderzoekers alleen maar een groeiende negatieve impact op het milieu omwille van bijvoorbeeld de nodige infrastructuur.

Zie voor het vervolg van dit lange overzicht de link bovenaan en zie ook:

nos.nl/artikel/2408599-roep-om-nationale-datacenterstrategie-zwelt-aan-vanwege-zeewolde .



Lees verder in de categorie Berichten Internationaal | Terug naar homepage | Lees de introductie