RIVM Rapport 2019-0214

Bron: www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2019-0214.pdf

Verkenning van de blootstelling aan elektromagnetische velden afkomstig
van 5G-systemen

Small cells en massive MIMO
RIVM Rapport 2019-0214

R. Stam et al.

Een uitvoerig rapport met veel technische informatie. Als basis voor het beoordelen van de mogelijke gevaren voor de gezondheid van 5G worden erin nog steeds de ICNIRP normen uit 1998 gebruikt, die alleen rekening houden met thermische effecten.
Desondanks wordt in het rapport een onzekerheid getoond over mogelijke gezondheidseffecten, terwijl de gezondheidsproblemen zoals we die kennen voor 2G, 3G en 4G worden ontkend.
Wel wordt bevestigd dat er wat de hogere frequenties van 5G betreft vrijwel geen of geen informatie is over mogelijke te verwachten gezondheidseffecten. Dit vanwege de hogere frequenties, de MIMO techniek en de andere manier van moduleren, zoals in het rapport beschreven:
''Verschil 4G en 5G. Waar 4G vooral met Frequency Division Duplex (FDD) werkt, zal 5G, in ieder geval voor massive MIMO, met Time Divison Duplex (TDD) gaan werken. Dat betekent dat er een scheiding in tijd is tussen het zenden van het signaal door het basisstation naar de gebruiker (downlink) en het ontvangen van het signaal van de gebruiker (uplink).''


Uit het rapport:
Publiekssamenvatting
Verkenning van de blootstelling aan elektromagnetische velden afkomstig
van 5G-systemen
Small cells en massive MIMO

5G-systemen gaan de nieuwe generatie mobiele netwerken vormen, na
2G, 3G en 4G. Uit de eerste metingen en berekeningen aan 5Gsystemen
blijkt dat de blootstelling aan de elektromagnetische velden
van losse antennes en gebruikerstoestellen lager is dan de limieten die
de Europese Unie aanbeveelt. De verwachting vanuit de bestudeerde
literatuur is dat het aantal bronnen zal toenemen. Ook is er sprake van
toenemend gebruik van datacommunicatie. In welke mate de
blootstelling ten opzichte van de limieten wijzigt, is nu niet met
zekerheid te voorspellen. Fabrikanten en operators houden bij het
ontwerp rekening met de blootstellingslimieten.

Het is belangrijk om de ontwikkelingen te blijven volgen om duidelijk te
krijgen wat de veldsterkte is als 5G-systemen in gebruik zijn genomen.
Ook moet duidelijk worden hoe de variabele blootstelling bij meerdere
zenders en gebruikers moet worden gemeten, en of er geen verstoring
van elektronische apparatuur optreedt.

5G-systemen verschillen op een aantal punten van eerdere generaties
telecommunicatiesystemen. Met de 5G-technologie kan met ongeveer
dezelfde hoeveelheid energie als de huidige systemen sneller en meer
informatie worden verstuurd. Daarnaast komen er op langere termijn op
meer plekken antennes te staan (meer zenders per vierkante
kilometer). Verder kunnen de bundels in verschillende richtingen worden
uitgezonden en zo de gebruiker ‘volgen’. Hierdoor wisselt de
blootstelling in plaats en tijd. Ook zullen in de toekomst frequenties
worden gebruikt die hoger zijn dan de nu al gebruikte frequenties.

In de samenleving zijn er zorgen over gezondheidseffecten door
blootstelling aan elektromagnetische velden van telecommunicatiesystemen.
Hoewel sommige onderzoeken naar de huidige generaties
mobiele telecommunicatie aanwijzingen voor gezondheidseffecten
leveren, geven alle wetenschappelijke onderzoeken samen geen bewijs
dat blootstelling onder de limieten schadelijk is. Of inzichten over
gezondheidseffecten veranderen, zal nog moeten blijken.

Voor dit onderzoek heeft het RIVM in opdracht van Agentschap Telecom
de peer-reviewed wetenschappelijke literatuur onderzocht op de
blootstelling en eventuele gezondheidseffecten van 5G-systemen.
Daarnaast hebben Agentschap Telecom en het RIVM bij 5G testopstellingen
veldsterktemetingen uitgevoerd.

Kernwoorden: 5G, antennes, veldsterkte, gezondheidseffecten,
blootstelling, blootstellingslimieten

en

7 Conclusies

De centrale vraag van het onderzoek is wat de verwachte blootstelling
aan EMV afkomstig van 5G-systemen is (in de nabije toekomst), met de
nadruk op small cell-antennes en massive MIMO-antennes met beamforming.

De introductie van 5G-systemen brengt nieuwe aspecten met zich mee.
Er zullen op langere termijn verdichtingen van de netwerken optreden
(meer zenders per vierkante kilometer), afhankelijk van de
maatschappelijke behoefte aan datacommunicatie. Daarnaast krijgt de
blootstelling aan elektromagnetische velden van deze systemen een
dynamischer karakter (wisselend in plaats en tijd). Een derde aspect is
dat er ook hogere frequenties zullen worden gebruikt, naast de al door
de huidige systemen gebruikte frequenties.

Uit de eerste metingen die in Nederland aan massive MIMO-antennes
zijn uitgevoerd, blijkt dat de blootstellingslimieten op publiek
toegankelijke plaatsen niet worden overschreden. Op basis van de
literatuur over berekeningen aan individuele zendinstallaties en
gebruikerstoestellen is de verwachting dat de blootstellingslimieten in de
EU-aanbevelingen daarvoor niet zullen worden overschreden. Het
ontbreekt echter nog aan (meet)gegevens van complexe, realistische
blootstellingssituaties waarin er in de publieke ruimte vele
zendinstallaties en gebruikerstoestellen tegelijk zenden.

Op basis van de eerste metingen aan 5G-zenders die in 2019 zijn
gedaan, wordt geen verstoring door één small cell of massive
MIMOantenne verwacht. Mogelijke verstoring bij de definitieve
zendvermogens en gecombineerde veldsterkte van bij het gericht
aanstralen door meerdere zenders moet nog worden onderzocht.

Specifieke kennis over 5G-systemen en de toekomstige ontwikkelingen
en toepassingen daarvan zal groeien naarmate er meer systemen in
gebruik komen. Daarom is het van belang om de vinger aan de pols te
blijven houden en de methodologie voor het bepalen van de dynamische
blootstelling van zowel netwerken als gebruikerstoestellen aan te laten
sluiten op die ontwikkelingen.

en dat is dus een samenvatting waar weinig uit te halen is.

Zie verder ook een oud maar wel interessant RIVM rapport:

www.rivm.nl/publicaties/gezondheidseffecten-van-blootstelling-aan-radiofrequente-elektromagnetische-velden
RIVM rapport 861020007 / 2004
Gezondheidseffecten van blootstelling aan
radiofrequente elektromagnetische velden -
Probleemanalyse niet-ioniserende straling
JFB Bolte en MJM Pruppers
Dit rapport bevat een erratum d.d. 3-12-2019
op pagina 128



Lees verder in de categorie Artikelen | Terug naar homepage | Lees de introductie